Uitstel deponeren jaarcijfers in de zorg beïnvloedt inkooporganisaties

In verband met corona hebben Nederlandse zorgaanbieders ook in 2021 vier maanden uitstel gekregen van het Ministerie van VWS voor het deponeren van de jaarcijfers over 2020. Zij hoeven de jaarrekening en andere aanvullende informatie over het voorgaande boekjaar hierdoor niet al op 1 juni, maar pas op 1 oktober aan te leveren. Dit biedt ademruimte voor de zorgaanbieders, maar werpt obstakels op voor het (data-gedreven) contractmanagement van inkooporganisaties. Wat zijn de gevolgen voor de inkooporganisatie, en hun controle over het zorglandschap?

Afhankelijkheid binnen het contractmanagement

Over het algemeen verloopt een contractperiode zoals weergegeven in de onderstaande figuur.

Verloop contractperiode

In de fase voor de gunning, wanneer de inkoop en contractering worden geregeld, is de invloed van gemeente of regio nog groot. Het is namelijk de inkooporganisatie die de zorg aanbesteed en daarmee de touwtjes in handen heeft: jij als inkoper kunt eisen stellen ten aanzien van zekerheden, kwaliteit en de financiële gezondheid van de aanbieder. Na de gunning vindt er een verschuiving plaats. Doordat de zorgaanbieder verantwoordelijk is voor de uitvoering van de zorg, wordt de invloed van de gemeente of regio een stuk kleiner. De inkooporganisatie heeft hierna slechts een controlerende taak, maar blijft eindverantwoordelijk voor de continuïteit en kwaliteit van de zorg in de regio; zij is hiervoor dus afhankelijk van de aanbieders.

Het belang van de jaarrekening

Bij het uitvoeren van deze controlerende taak vormen de jaarrekeningen een essentiële bouwsteen. Deze geven namelijk inzicht in hoe het zorglandschap ervoor staat. Enerzijds speelt dit op individueel (aanbieder)niveau: weten al mijn contractanten de eindjes aan elkaar te knopen? Welke problemen spelen er? Of zijn er misschien signalen van zorgfraude? Anderzijds bieden de jaarrekeningen inzicht op het overkoepelend marktniveau binnen jouw regio. Wat zijn de ontwikkelingen binnen het zorgaanbod in mijn regio? Wat zijn mogelijke gevolgen van fusies of overnames binnen mijn portefeuille? Maar ook: welke gevolgen zijn er zichtbaar van eventuele beleidswijzigingen die zijn doorgevoerd?

Tijdig inzicht is het zorglandschap is essentieel

Bij veel van de hierboven genoemde vragen is tijdig inzicht essentieel. Een bekend voorbeeld is de verlieslatende zorgaanbieder die op tijd geholpen dient te worden met extra financiering of bevoorschotting, maar er zijn ook tal van andere voorbeelden te noemen. Wellicht zijn er vanuit jouw regio transformatiedoelstellingen opgelegd; in dat geval is het belangrijk om inzicht te hebben op de voortgang en het effect hiervan op jouw contractanten. Ook kunnen er verschuivingen binnen het zorgaanbod in jouw regio plaatsvinden; wanneer één van jouw aanbieders besluit om haar aanbod specialistische jeugdzorg af te bouwen, wil je op tijd op deze ontwikkeling in kunnen spelen. Het falen hierin kan leiden tot verstoring in de zorgmarkt binnen jouw regio, met (politieke) ophef tot gevolg.

Een contractperiode beslaat doorgaans vier jaar – in zo’n periode kan er veel gebeuren. Het uitstel van de deponeringsdeadline bemoeilijkt de controlerende taak van de inkoper; tijdig ingrijpen is essentieel, maar de informatievoorziening is vertraagd. Dat werpt de vraag op: hoeveel zorgaanbieders hebben eigenlijk gebruik gemaakt van de uitgestelde deponeringsdeadline? Om deze vraag te beantwoorden heeft A-INSIGHTS onderzoek uitgevoerd.

Veel jaarverslagen in de zorg vertraagd

Uit onderstaande grafiek blijkt dat veel Nederlandse zorgaanbieders gebruik hebben gemaakt van de extra tijd. De jaarverslagen in de zorg zijn in 2021 opnieuw flink vertraagd.

Maandnummer is einde maand

In 2019, toen de deadline nog op 1 juni lag, waren rond het einde van die maand zo’n 73% van de jaarrekeningen beschikbaar. In 2020 en 2021 worden deze aantallen pas veel later in het jaar behaald. Vorig jaar was op 1 oktober pas 70% van de jaarrekeningen binnen, waarbij er veel pas in de laatste maand werden aangeleverd. Dit jaar zien we een vergelijkbaar patroon – gedurende de zomer blijven de deponeringen achter, maar in de laatste week van september beginnen de jaarrekeningen beschikbaar te komen.

Aandachtspunten in 2020: corona en fusies

De jaarrekeningen beginnen dus binnen te stromen, maar wat zijn de belangrijkste aandachtspunten in de cijfers over 2020? Allereerst worden de cijfers beïnvloed door corona, op zowel individueel aanbieder- als op landschapsniveau. In eerdere blogs hebben wij aandacht besteed aan de belangrijkste punten in de jaarrekening, het effect van de coronacompensaties, en de personeelskosten in coronajaar 2020. Maar corona is niet de enige ontwikkeling die in het oog springt.

Aanbieders bundelen hun krachten

Jeugdzorginstanties kampen al jaren met toenemende tekorten en A-INSIGHTS ziet dat aanbieders steeds vaker hun krachten bundelen in samenwerkingen of fusies om de organisatie toekomstbestendig te maken. Een aantal recente ontwikkelingen op dit vlak zijn de oprichting van fusie-organisatie Levvel (voorheen Spirit en De Bascule) en de vorming van VIGO (samenwerking van Vincent van Gogh en de CONRISQ Groep, welke bestaat uit onder andere Bijzonder Jeugdwerk, Centiv, Ottho Gerhard Heldringstichting, Pactum en Rubicon).

Ontwikkelingen als deze kunnen significante invloed hebben op het zorglandschap in jouw regio. Zo ontstaan er grotere Jeugdzorgpartijen met meer marktmacht. Een ander gevolg is dat de fusies leiden tot een minder gevarieerd aanbod in gespecialiseerde Jeugdhulp. Dit beïnvloedt inkooporganisaties zowel in de inkoopfase als gedurende de contractering. Kortom, deze ontwikkelingen zijn belangrijk om in de gaten te houden.

Direct aan de gang

Nu de jaarrekeningen over 2020 beschikbaar komen, is dit hét moment om in actie te komen. De Aanbiedermonitor van A-INSIGHTS helpt inkooporganisaties om grip te houden op het landschap door op zowel aanbieder- als op landschapsniveau inzicht te bieden op de financiële ontwikkelingen en het continuïteitsrisico. Daarnaast bieden we ook analyses op maatwerk, bijvoorbeeld over de nieuwe fusiepartijen Levvel en VIGO. Interesse? Neem dan contact met ons op.